Το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελεί το βασικό αμυντικό σύστημα του οργανισμού μας. Είναι αυτό που ενεργοποιεί τα κατάλληλα μόρια για να επιτεθεί ο οργανισμός μας σε οτιδήποτε ξένο εισέλθει με μοναδικό σκοπό να τον διατηρήσει ασφαλή. Ο τρόπος που το καταφέρνει είναι αρκετά πολύπλοκος και θα μπορούσε να περιγράφει με μία πρόταση ως εξής: Το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει τον εχθρό που του επιτίθεται και τον καταστρέφει. Υπάρχουν όμως  περιπτώσεις που δεν δουλεύει άρτια και δεν είναι προς όφελος του οργανισμού.  Τέτοιες περιπτώσεις αποτελούν τα αυτοάνοσα νοσήματα.

Αυτοάνοσο νόσημα ονομάζεται η πάθηση κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται-στρέφεται εναντίον των δικών του συστατικών, είτε παράγοντας αντισώματα (αυτοαντισώματα) που αναγνωρίζουν σαν ξένα και καταστρέφουν τα δικά του κύτταρα είτε ενεργοποιώντας κύτταρα που κατευθύνονται εναντίον των κυττάρων του οργανισμού.  

Έρευνες έχουν δείξει ότι τα αυτοάνοσα νοσήματα αποτελούν τη βασική αιτία θανάτου σε νέους και μέσης ηλικίας ανθρώπους. Υπάρχουν περίπου 80-100 αυτοάνοσα με το πιο συχνό να είναι ο διαβήτης τύπου 1. Άλλα αυτοάνοσα νοσήματα είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας, ο συστηματικός συστηματικός ερυθηματώδης λύκος. Ιστορικά τα αυτοάνοσα νοσήματα θεωρούνταν σπάνια ωστόσο τελευταίες επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι επηρεάζουν 2-5 % του πληθυσμού. Επιπλέον, τις τελευταίες δεκαετίες υπήρξαν σημαντικά ευρήματα στη διάγνωση και ταξινόμηση των αυτοάνοσων νοσημάτων καθώς και βελτιώσεις στη πρόγνωση τους.

Αν και η αιτιολογία των αυτοάνοσων νοσημάτων δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί πλήρως, έχουν ωστόσο διατυπωθεί μερικές υποθέσεις που επιχειρούν να ερμηνεύσουν την εμφάνισή τους. Ανάμεσα σ’ αυτές είναι και οι εξής:

• Ένας ιός μπορεί να «δανειστεί» πρωτεΐνες του κυττάρου – ξενιστή και να τις ενσωματώσει στο έλυτρό του. Το ανοσοβιολογικό σύστημα θεωρεί τις πρωτεΐνες αυτές ξένες και στρέφεται εναντίον του ιού, αλλά και εναντίον όσων κυττάρων τις φέρουν, δηλαδή των κυττάρων του ίδιου του οργανισμού.

• Τα Τ-λεμφοκύτταρα δεν έχουν «μάθει» να ξεχωρίζουν ορισμένα συστατικά των κυττάρων του ίδιου του οργανισμού από συστατικά ξένων κυττάρων, με αποτέλεσμα να επιτίθενται και στα κύτταρα του οργανισμού. Για παράδειγμα, συστατικά των κυττάρων των βαλβίδων της καρδιάς μοιάζουν με συστατικά ορισμένων βακτηρίων που δρουν ως αντιγόνα.

Παρά τα άλματα της επιστήμης ακόμα δεν γνωρίζουμε τα πραγματικά αίτια έναρξης των αυτοάνοσων νοσημάτων καθώς τα παραπάνω αποτελούν υποθέσεις. Παρ’ολά αυτά κάποιοι είναι πιο επιρρεπής στο να εμφανίσουν αυτοάνοσα νοσήματα. Για παράδειγμα, σύμφωνα με μία μελέτη οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν αυτοάνοσα νοσήματα σε σχέση με τους άνδρες.  Καθώς η συχνότητα εμφάνισης των αυτοάνοσων νοσημάτων αυξάνεται, η επιστήμη στρέφει το ενδιαφέρον της στη πιθανότητα να εμπλέκονται σε μεγαλύτερο βαθμό περιβαλλοντικοί παράγοντες ειδικότερα αν αναλογιστούμε τον σύγχρονο τρόπος ζωής. Η διατροφή και το άγχος επικρατούν στη κοινωνία μας κάνοντας το έδαφος πρόσφορο για τα αυτοάνοσα νοσήματα. Η κατανάλωση λιπαρών , ζάχαρης και επεξεργασμένων τροφών συνδέεται άρρηκτα με την έναρξη της φλεγμονής.  

Γνωρίζοντας ότι τα αυτοάνοσα νοσήματα χαρακτηρίζονται από χρόνιά φλεγμονή, καταλαβαίνουμε πόσο δυσκολεύουμε τον οργανισμό να μειώσει τη φλεγμονή όταν τρεφόμαστε με τα παραπάνω τα οποία όχι μόνο δεν καταστέλλουν η φλεγμονή αλλά την πυροδοτούν.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι οι ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα οφείλουν να συμβιβαστούν ότι θα ζουν όλη τους τη ζωή με το συγκεκριμένο νόσημα καθώς πρόκειται για χρόνιο νόσημα και σε κάποιες περιπτώσεις εκφυλιστικό. Γι΄αυτό το λόγο είναι πολύ σημαντικό οι συγκεκριμένοι ασθενείς, ειδικά οι πιο νέοι, να αναζητούν και να βρίσκουν τρόπους να βελτιώνουν τη καθημερινότητας τους.

Εικόνα 1: https://www.niehs.nih.gov/health/topics/conditions/autoimmune/index.cfm